Xây dựng phong cách làm việc dân chủ cho đội ngũ cán bộ theo tư tưởng Hồ Chí Minh
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh
luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến công tác cán bộ, coi đó là nhiệm vụ quan
trọng hàng đầu, khâu “then chốt” trong công tác xây dựng Đảng. Người thường
xuyên căn dặn cán bộ phải rèn luyện phương pháp, tác phong công tác, trong đó
phong cách làm việc dân chủ được Người đặc biệt coi trọng. Trong giai đoạn hiện
nay, việc tiếp tục vận dụng sáng tạo, hiệu quả tư tưởng Hồ Chí Minh về phong
cách làm việc dân chủ của cán bộ rất cần thiết, góp phần xây dựng đội ngũ cán
bộ “vừa hồng, vừa chuyên”, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong
cách làm việc dân chủ
Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng dân
chủ, coi thực hành dân chủ là chìa khóa vạn năng để giải quyết mọi khó khăn.
Người khẳng định, bản chất của dân chủ tức là dân là chủ và dân làm chủ. Trong
Đảng, Người căn dặn: “Để
làm cho Đảng mạnh, thì phải mở rộng dân chủ”(1); “Để lãnh đạo tốt,
các cấp ủy phải thật đoàn kết, thật dân chủ, phải thực hành chế độ “tập thể lãnh đạo,
cá nhân phụ trách” và phê bình và tự phê bình để không ngừng tiến bộ”(2). Đối với Nhà nước, Người
cho rằng: “Nhà nước ta phát huy dân chủ đến cao độ, đó là do tính chất Nhà nước
ta là Nhà nước của nhân dân. Có phát huy dân chủ đến cao độ thì mới động viên
được tất cả lực lượng của nhân dân đưa cách mạng tiến lên”(3).
Người luôn coi trọng cán bộ, khẳng định “Cán
bộ là cái gốc của mọi công việc”(4), “Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều
do cán bộ tốt hoặc kém”(5). Phong cách, tác phong công tác của cán bộ rất quan
trọng, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả công việc. Bởi vậy Người luôn căn dặn cán bộ “Tác phong phải
dân chủ, dựa vào lực lượng quần chúng, học hỏi sáng kiến của quần chúng để lãnh
đạo quần chúng”(6). Muốn có tác phong dân chủ, “cán bộ phải đi sát sản xuất, đi sát quần chúng và phải dân chủ với
dân”(7). Như vậy, vừa là phát huy dân chủ nhân dân, vừa rèn luyện tác phong dân
chủ của người cán bộ.
Trong cách thức, phương pháp lãnh đạo, chỉ đạo
sự nghiệp cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn thể hiện phong cách làm việc
giản dị, gần gũi nhưng sâu sắc, quyết đoán, hòa mình vào quần chúng nhân dân,
coi nhân dân là cội nguồn của mọi thắng lợi. Người coi dân chủ là “chìa khóa
vạn năng” để khơi dậy tính sáng tạo của nhân dân, huy động và sử dụng nguồn lực
nhân dân vào các lĩnh vực, ngành, nghề hoạt động khác nhau, bảo đảm thắng lợi
cho sự nghiệp cách mạng ở mọi lúc, mọi nơi. Người đã nhấn mạnh: “Dân chủ, sáng
kiến, hăng hái, ba điều đó rất quan hệ với nhau. Có dân chủ mới làm cho cán bộ
và quần chúng đề ra sáng kiến. Những sáng kiến đó được khen ngợi, thì những
người đó càng thêm hăng hái, và người khác cũng học theo. Và trong khi tăng
thêm sáng kiến và hăng hái làm việc, thì những khuyết điểm lặt vặt, cũng tự sửa
chữa được nhiều”(8).
Bởi vậy, Người nhắc nhở cán bộ, trong phong
cách làm việc, phong cách công tác, phong cách lãnh đạo của cán bộ phải chống
bệnh hẹp hòi, nghĩa là phải tuyệt đối vì lợi ích của Đảng, của Nhân dân. Người
chỉ rõ: nguyên nhân của bệnh có nhiều, nhưng chủ yếu là do ham danh vọng và địa
vị, nên khi ở cương vị phụ trách thì lôi người này, kéo người khác, ưa ai thì
kéo vào, không ưa thì đẩy ra. Hậu quả của bệnh hẹp hòi là gây chia rẽ, mất đoàn
kết giữa cán bộ cấp trên phái đến và cán bộ địa phương, cán bộ cũ và cán bộ
mới, giữa bộ phận và toàn cục, cán bộ cơ quan này và cán bộ cơ quan khác, địa
phương này và địa phương khác…
Phong cách làm việc dân chủ theo tư tưởng Hồ
Chí Minh, là phải “nói đi đôi với làm”. Người yêu cầu cán bộ phải thống nhất
giữa nói và làm, tư tưởng phải chuyển hóa thành hành động cụ thể, hoàn thành
nhiệm vụ, thực hiện lý tưởng cao cả của Đảng và dân tộc. Người từng căn dặn
“đảng viên đi trước, làng nước theo sau”. Tức là để dân tin, dân quý, dân ủng
hộ, người đảng viên phải làm trước, đi trước, dù có gian khổ, hy sinh cũng
không kêu ca, phàn nàn. Nói đi đôi với làm còn là cách để cấp trên gương mẫu
với cấp dưới, là để cầm tay, chỉ việc giữa người có kinh nghiệm với người mới,
người chưa có kinh nghiệm. Ở bất kỳ đâu, làm bất cứ việc gì, ở cương vị nào,
Chủ tịch Hồ Chí Minh đều tôn trọng, lắng nghe ý kiến của mọi người, phát huy
trí tuệ của tập thể, đề cao những kinh nghiệm, sáng kiến, cách làm hay, sáng
tạo đem lại hiệu quả cao trong công việc. Người chỉ rõ: “Gom góp mọi ý kiến rời
rạc, lẻ tẻ của quần chúng, rồi phân tích nó, nghiên cứu nó, sắp đặt nó thành
những ý kiến có hệ thống… Cứ như thế mãi thì lần sau chắc đúng mực hơn, hoạt
bát hơn, đầy đủ hơn lần trước. Đó là cách lãnh đạo cực kỳ tốt”(9).
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, người cán bộ phải
có ý thức tập thể cao, tạo được bầu không khí dân chủ, cởi mở trong làm việc,
cũng như trong cuộc sống; từ đó, tạo động lực, niềm tin cho mỗi người có thể
tham mưu, hiến kế, đề xuất những cách thức, biện pháp nâng cao năng suất lao
động, xây dựng đơn vị, địa phương vững mạnh về mọi mặt. Đồng thời, đề cao phong
cách làm việc dân chủ nhưng không đồng nghĩa với dân chủ quá trớn, mạnh ai
người nấy làm, mà phải tuân theo nguyên tắc “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ
trách”; làm bất kỳ việc gì phải đặt lợi ích của Đảng, của nhân dân lên trên
hết, trước hết; phải nêu cao tính tiền phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên…
Bồi dưỡng phong cách làm việc dân chủ cho đội
ngũ cán bộ hiện nay
Trong những năm qua, việc học tập và làm theo
tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, trong đó có phong cách làm việc dân
chủ đã đạt nhiều kết quả, góp phần chuyển biến mạnh mẽ, tích cực trong nhận
thức, hành động của đội ngũ cán bộ. Song, trước yêu cầu của tình hình mới, đòi
hỏi phải xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược nâng cao hơn
nữa về chất lượng, vững kiến thức chuyên môn, có năng lực quản lý, điều hành,
phong cách làm việc dân chủ, khoa học... Có như vậy mới phát huy được trí tuệ
của tập thể, đưa ra được những quyết định sáng suốt, hiệu quả, phù hợp, vượt
qua khó khăn, thử thách, thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị.
|
Bác Hồ thăm nông dân đang gặt lúa trên cánh đồng xã Hùng Sơn,
huyện Đại Từ, Thái Nguyên (1954). Ảnh: TL.
|
Tại Hội nghị toàn quốc sơ kết 5 năm thực hiện
Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII), triển khai kết luận số
01-KL/TW của Bộ Chính trị (khóa XIII) “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư
tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, ngày 12-6-2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú
Trọng cũng đã nhấn mạnh: “Phong cách Hồ Chí Minh là lối sống, tác phong khiêm
tốn, giản dị, cầu thị, gần dân, trọng dân, tin dân, học dân, làm việc gì cũng
phải vì lợi ích của nhân dân; là đầy tớ của dân chứ không phải “làm quan nhân
dân”, không được lên mặt “làm quan cách mạng”(10). Có thể thấy, yêu cầu xây
dựng, bồi dưỡng phong cách làm việc cho cán bộ, trong đó có phong cách dân chủ
theo tư tưởng Hồ Chí Minh là việc làm hết sức cần thiết.
Để công tác này thực hiện có hiệu quả, trước
hết, cần thực hiện nghiêm các quy chế, quy định của Đảng, Nhà nước về cán bộ và
công tác cán bộ như: Quy định số 89-QĐ/TW ngày 4-8-2017 của Bộ Chính trị khóa
XII về “Khung tiêu chuẩn chức danh, định hướng khung tiêu chí đánh giá cán bộ
lãnh đạo, quản lý các cấp”; Quy định số 90-QĐ/TW ngày 4-8-2017 về “Tiêu chuẩn
chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ
Chính trị, Ban Bí thư quản lý”; Quy định số 105-QĐ/TW ngày 19-12-2017 về “Phân
cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử”; Quy định số 50-QĐ/TW, ngày 27-12-2021 về công tác quy hoạch cán
bộ; Quy định số 80-QĐ/TW, ngày 18-8-2022 về phân cấp quản lý cán bộ và bổ
nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử; Quy định số 65-QĐ/TW, ngày 28-4-2022 về luân
chuyển cán bộ; Quy định số 41-QĐ/TW, ngày 3-11-2021 về việc miễn nhiệm, từ chức
đối với cán bộ… Việc thực hiện nghiêm các quy định trong công tác cán bộ là
cách thức để thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong mỗi tổ chức đảng.
Đồng thời để cán bộ phải tự ý thức rèn luyện phong cách làm việc dân chủ.
Bên cạnh đó, cần phát huy dân chủ, bảo đảm
tính chặt chẽ, công khai, minh bạch trong công tác cán bộ. Công tác cán bộ được
thực hiện dân chủ, công khai, minh bạch sẽ tạo điều kiện cho cán bộ có môi
trường rèn luyện, phấn đấu, phát triển toàn diện. Tiếp tục đổi mới công tác tác
đánh giá cán bộ, bởi đây là khâu mở đầu, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng liên
quan đến các khâu khác của công tác cán bộ. Đánh giá không đúng về cán bộ dẫn
tới bố trí, sử dụng, bổ nhiệm cán bộ không đúng, có thể gây ra nhiều hệ
lụy nghiêm trọng; triệt tiêu nhân tố tích cực, thúc đẩy chủ nghĩa cơ hội, tiêu
cực, suy thoái đội ngũ cán bộ, đảng viên. Cán bộ được đánh giá khách quan, công
tâm, được lựa chọn và bố trí đúng sẽ góp phần hạn chế tham nhũng, tiêu cực… Để đánh
giá đúng cán bộ, cần đánh giá đa chiều, thông qua năng lực, phẩm chất và uy
tín; dựa vào kết quả, hiệu quả thực hiện từng công việc cụ thể. Đối với cán bộ
lãnh đạo, quản lý, cần phải căn cứ vào kết quả, hiệu quả hoàn thành nhiệm vụ
của địa phương, cơ quan, đơn vị. Đồng thời, phải căn cứ vào kết quả đổi mới,
sáng tạo; tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, nói đi đôi với
làm; khả năng thích ứng nhanh với tình hình thực tiễn, quyết liệt trong chỉ
đạo, điều hành. Đánh giá để bổ nhiệm và bầu cử phải trực tiếp khảo sát, gặp gỡ
trao đổi với các tổ chức, cá nhân có liên quan và tham khảo ý kiến phản ánh,
đóng góp của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Bản thân cán bộ tự đánh giá, tập
thể đánh giá, cấp trên đánh giá, cấp dưới đánh giá, huy động các đoàn thể chính
trị - xã hội và nhân dân tham gia đánh giá cán bộ.
Cần có cơ chế, chính sách thu hút, lựa chọn,
bồi dưỡng, sử dụng người có đức, có tài. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương gắn với
các chế độ, chính sách như tiền lương, thu nhập, cải thiện cuộc sống, môi
trường, điều kiện làm việc… cho cán bộ. Việc đổi mới, thực hiện tốt cơ chế,
chính sách trên cơ sở kiểm soát tốt quyền lực, vừa đảm bảo chất lượng cán bộ,
vừa phát huy dân chủ, phòng, chống được tiêu cực…
Thực hiện tốt vai trò, trách nhiệm, trong đó
có trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp cũng là
cách để rèn luyện tác phong dân chủ. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 (khóa XI,
XII) của Đảng đều nêu rõ vấn đề về vai trò, trách nhiệm, thẩm quyền người đứng
đầu cấp ủy, chính quyền trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Quy định số
55-QĐ/TW, ngày 19-12-2016, của Bộ Chính trị “Về một số việc cần làm ngay để
tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên”; Quy định số 08-QĐi/TW,
ngày 25-10-2018, của Ban Chấp hành Trung ương “Về trách nhiệm nêu gương của cán
bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên
Ban Chấp hành Trung ương” cũng đã khẳng định quan điểm đó. Văn kiện Đại hội
XIII của Đảng nêu rõ, trong nhiệm kỳ qua, “việc đổi mới phong cách, lề lối làm
việc của các cơ quan lãnh đạo Đảng từ Trung ương tới cơ sở có bước tiến bộ. Coi
trọng việc phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức đảng, đảng viên, nhất
là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan nhà nước và các tổ chức chính
trị - xã hội”(11).
Cán bộ phải sâu sát cơ sở, nắm vững thực tiễn,
kịp thời giúp cơ sở giải quyết các khó khăn và vấn đề nảy sinh trong thực tiễn.
Đây vừa là trách nhiệm, vừa là tác phong công tác cần phải có của mỗi cán bộ.
Đặc biệt với cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu, để có phong cách lãnh
đạo sâu sát, cần phải dành thời gian đi cơ sở, trực tiếp trao đổi, đối thoại
với người dân, doanh nghiệp, các cơ quan, tổ chức…, từ đó tránh được bệnh quan
liêu, hạn chế tình trạng ra các quyết định, chủ trương thiếu tính thực tiễn,
duy ý chí. Mặt khác, cần xem phong cách sâu sát cơ sở, thực tiễn là một tiêu
chí, một yêu cầu cần thiết trong quy hoạch, đề bạt cán bộ giữ vị trí người đứng
đầu cấp ủy, chính quyền các cấp.
Cùng với làm tốt các khâu trong công tác cán
bộ, cần “có cơ chế sàng lọc, thay thế kịp thời những người không hoàn thành
nhiệm vụ, vi phạm pháp luật, đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp, bị xử lý kỷ
luật, không còn uy tín đối với nhân dân”. Như vậy đội ngũ cán bộ sẽ ngày càng
trong sạch, vững mạnh, không ngừng nâng cao về chất lượng, góp phần thực hiện
thắng lợi các nghị quyết của Đảng.
Nguồn : Tạp chí Xây dựng Đảng